منشور حقوق بیمار
یکایک افراد جامعه متعهد به حفظ و احترام کرامت انسان ها هستند. این مهم در زمان بیماری از اهمیت دو چندانی برخوردار است. براساس قانون اساسی توجه به کرامت والای انسانی از اصول پایه نظام جمهوری اسلامی بوده و دولت موظف است خدمات بهداشتی - درمانی را برای یکایک افراد کشور تامین کند.
حقوق بیمار
دریافت خدمات مطلوب سلامت حق بیمار است؛ ارائه خدمات سلامت باید :
1-1) شایسته شأن و منزلت انسان و با احترام به ارزش ها، اعتقادات فرهنگی و مذهبی باشد.
2-1) بر پایه صداقت، انصاف، ادب و همراه با مهربانی باشد.
3-1) فارغ از هر گونه تبعیض از جمله قومی، فرهنگی، مذهبی، نوع بیماری و جنسیتی باشد.
4-1) بر اساس دانش روز باشد.
5-1) مبتنی بر برتری منافع بیمار باشد.
6-1) در مورد توزیع منابع سلامت مبتنی بر عدالت و اولویت های درمانی بیماران باشد.
7-1) مبتنی بر هماهنگی ارکان مراقبت اعم از پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی باشد.
8-1) به همراه تأمین تمامی امکانات رفاهی پایه و ضروری و به دور از تحمیل درد و رنج و محدودیت های غیر ضروری باشد.
9-1) توجه ویژه ای به حقوق گروه های آسیب پذیر جامعه از جمله کودکان، زنان باردار، سالمندان، بیماران روانی، زندانیان، معلولان ذهنی و جسمی و افراد بدون سرپرست داشته باشد.
10-1) در سریع ترین زمان ممکن و با احترام به وقت بیمار باشد.
11-1) با در نظر گرفتن متغییرهایی مانند زبان، سن و جنس گیرندگان خدمت باشد.
12-1) در مراقبت های ضروری و فوری (اورژانس) بدون توجه به تأمین هزینه آن صورت گیرد. در موارد غیر فوری ( الکتیو ) بر اساس ضوابط تعریف شده باشد.
13-1) در مراقبت های ضروری و فوری ( اورژانس )، در صورتی که ارائه خدمات مناسب ممکن نباشد، لازم است پس از ارائه خدمات ضروری و توضیحات لازم، زمینه انتقال بیمار به واحد مجهز فراهم شود.
14-1) در مراحل پایانی حیات که مرگ بیمار قریب الوقوع است بایستی به کاهش درد و رنج بیمار، توجه به نیازهای روانی ، اجتماعی ، معنوی و عاطفی وی و خانواده اش پرداخت. بیمار حق دارد آخرین لحظات زندگی خویش را با افرادی سپری کند که دوستشان دارد.
2- اطلاعات باید به نحو مطلوب و به میزان کافی در اختیار بیمار قرار گیرد.
1-2) محتوای اطلاعات باید شامل موارد ذیل باشد.
1-2-2 ) مفاد منشور حقوق بیمار در زمان پذیرش
2-1-2) ضوابط و هزینه های قابل پیش بینی بیمارستان اعم از خدمات درمانی و غیر درمانی و ضوابط بیمه و معرفی سیستم های حمایتی در زمان پذیرش
3-1-2) نام، مسئولیت و رتبه حرفه ای اعضای گروه پزشکی مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشک، پرستار، دانشجو و ارتباط حرفه ای آنها با یکدیگر
4-1-2) روش های تشخیصی و درمانی و نقاط ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالی آن، تشخیص بیماری، پیش آگهی و عوارض آن و نیز تمامی اطلاعات تأثیر گذار در روند تصمیم گیری بیمار
5-1-2) نحوه دسترسی به پزشک معالج و اعضای اصلی گروه پزشکی در طول درمان
6-1-2)تمام اقداماتی که ماهیت پژوهشی دارند
7-1-2) ارائه آموزش های ضروری برای استمرار درمان
2-2) نحوه ارائه اطلاعات باید به صورت ذیل باشد:
1-2-2) اطلاعات باید در زمان مناسب و متناسب با شرایط بیمار از جمله اضطراب و درد، ویژگیهای فردی وی از جمله زبان، تحصیلات و توان درک در اختیار وی قرار گیرد،مگر این که:
- تاخیر در شروع درمان به واسطه ارائه اطلاعات فوق سبب آسیب به بیمار گردد. (در این صورت انتقال اطلاعات پس از اقدام ضروری، در اولین زمان مناسب باید انجام شود.)
- بیمار علی رغم اطلاع از حق دریافت اطلاعات، از این امر امتناع نماید که در این صورت باید خواست بیمار محترم شمرده شود، مگر این که عدم اطلاع بیمار، وی یا سایرین را در معرض خطر جدی قرار دهد.
2-2-2) بیمار می تواند به تمامی اطلاعات ثبت شده در پرونده بالینی خود دسترسی داشته و تصویر آن را دریافت نموده و تصحیح اشتباهات مندرج در آن را درخواست کند.
3- حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود.
1-3) محدوده انتخاب و تصمیم گیری درباره موارد ذیل است:
1-1-3) انتخاب پزشک معالج و مرکز ارائه کننده خدمات سلامت در چارچوب ضوابط؛
2-1-3) انتخاب و نظرخواهی از پزشک دوم به عنوان مشاور
3-1-3) شرکت یا عدم شرکت در هرگونه پژوهش با اطمینان از اینکه تصمیم گیری وی تأثیری در تداوم و نحوه دریافت خدمات سلامت نخواهد داشت.
4-1-3) قبول یا رد درمان های پیشنهادی پس از آگاهی از عوارض احتمالی ناشی از پذیرش یا رد آن، مگر در موارد خودکشی یا مواردی که امتناع از درمان شخص دیگری را در معرض خطر جدی قرار می دهد.
5-1-3) اعلام نظر قبلی بیمار در مورد اقدامات درمانی آتی در زمانی که بیمار واجد ظرفیت تصمیم گیری بوده و به عنوان راهنمای اقدامات پزشکی در زمان فقدان ظرفیت تصمیم گیری وی با رعایت موازین قانونی مد نظر قرار گرفته و ارائه کنندگان خدمات سلامت و تصمیم گیرنده جایگزین بیمار می شوند.
2-3) شرایط انتخاب و تصمیم گیری شامل موارد ذیل است:
1-2-3) انتخاب و تصمیم گیری بیمار باید آزادانه و آگاهانه، مبتنی بر دریافت اطلاعات کافی و جامع ( مذکور در بند دوم ) باشد.
2-2-3) پس از ارائه اطلاعات، زمان لازم و کافی به بیمار جهت تصمیم گیری و انتخاب داده شود.
4- ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار(حق خلوت ) و رعایت اصل رازداری باشد.
1-4 ) رعایت اصل رازداری راجع به تمام اطلاعات مربوط به بیمار الزامی است مگر در مواردی که قانون آن را استثنا کرده باشد؛
2-4) در تمامی مراحل مراقبت اعم از تشخیصی و درمانی باید به حریم خصوصی بیمار احترام گذاشته شود. ضروری است بدین منظور تمامی امکانات لازم جهت تضمین حریم خصوصی بیمار فراهم شود.
3-4) فقط بیمار و گروه درمانی و افراد مجاز از طرف بیمار و افرادی که به حکم قانون مجاز تلقی می شوند، می توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند؛
4-4) بیمار حق دارد در مراحل تشخیصی از جمله معاینات، فرد معتمد خود را به همراه داشته باشد. همراهی یکی از والدین کودک در تمام مراحل درمان حق کودک است مگر اینکه این امر بر خلاف ضرورت های پزشکی باشد.
5- دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات حق بیمار است .
1-5) هر بیمارحق دارد در صورت ادعای نقض حقوق خود که موضوع این منشور است، بدون اختلال در کیفیت دریافت خدمات سلامت به مقامات ذی صلاح شکایت کند.
2-5) بیماران حق دارند از نحوه رسیدگی و نتایج شکایت خود آگاه شوند.
3-5) خسارت ناشی از خطای ارائه کنندگان خدمات سلامت باید پس از رسیدگی و اثبات مطابق مقررات در کوتاه ترین زمان ممکن جبران شود.
در اجرای مفاد این منشور در صورتی که بیمار به هر دلیلی فاقد ظرفیت تصمیم گیری باشد، اعمال تمامی حقوق بیمار- مذکور در این منشور- برعهده تصمیم گیرنده قانونی جایگزین خواهد بود. البته چنان چه تصمیم گیرنده جایگزین بر خلاف نظر پزشک مانع درمان بیمار شود.
پزشک می تواند از طریق مراجع ذیربط درخواست تجدید نظر در تصمیم گیری را داشته باشد.
نظرات و تصمیمات بیماری که فاقد ظرفیت کافی برای تصمیم گیری است، اما می تواند در بخشی از روند درمان معقولانه تصمیم بگیرد، نظر وی باید محترم شمرده شود.